Kuran-ı Kerimin Nitelikleri

Kur’an-ı Kerim yüce Allah tarafından Cebraîl –as- aracılığıyla Arapça olarak Peygamber efendimiz hz. Muhammed –sav- in kalp ve diline vahyedilen islamın kutsal kitabıdır. Kur’an-ı Kerim bütün insanlara saadet ve mutluluk verecek en iyi ve en mükemmel hayat öğretileri ve ilkelerini içermektedir.
Kur’an, diğer kutsal kitaplardan farklı özellikler taşımaktadır. Kur’an-ı Kerim yüce ve en değerli bir senet olduğu gibi, edebî özellik taşıyan bir metindir. Kur’an-ın dili ve beyanı hayret vericidir. Mısırlı seçkin edebiyatçı Dr. Taha Hüseyin şöyle diyor: Kur’an-ı Kerim Nazım ve Nesir’den daha üstün bir özellik taşımaktadır. Çünkü Kur’an-ı Kerim’in kendine özgü nitelikleri hiç bir Nesir ve Nazım’da bulunamaz. Bu yüzden Kur’an-ı Kerim’i Nazım veya Nesir olarak tanımlamak mümkün değildir. Kur’an, sadece Kur’an’dır. Kur’an, parlak ve üstün geçmişi bulunan Arap Şiir’inden farklıdır. Allah Kur’an-ı Kerim’de, Kur’an-ı Şiir olarak ve Peygamberini Şair olarak nitelendirenleri yerip, Yasin Sûresindeki 69. ayette buyuruyorki:
“Biz ona (Peygambere) Şiir öğretmedik, bu ona yakışmaz da. O (kendisine indirilen kitap), yalnız bir öğüt ve apaçık olan bir Kur’an’dır”.
Buna rağmen Kur’an-ı Kerim’de, edebî ve sanatsal ince beyanlar, vecizeler, icazlar, istiareler, temsiller ve teşbihler göze çarpıyor. Kur’an-ı Kerim’deki melodik ve musiki nitelik taşıyan ayetlerin sayısı 100’den fazladır. Buna karşılık Kur’an-ı Kerim Şiir’den uzak, ilahi bir beyandır. Enteresan olan şey şudur ki; Kur’an-ı Kerim’le peygamber efendimiz ve Ehl-i Beyt imamları tarafından beyan edilen ifadeler, okunan hutbeler, hadis ve rivayetler de birbirinden farklıdır. Bu yüzden Kur’an-ın kendine özgü ve eşsiz bir kaynak ve eser olduğunu söylemek mümkündür. Kur’an-ı Kerim’in Musiki değeri taşıyan kelime, kavram ve cümleleri, eskiden beri araştırmacıların dikkatini çekmiştir. Kur’an-ı Kerim’in güzel sesli bireysel veya grup halindeki tilaveti ve okunuşu da eşsizdir.
Kur’an-ı Kerim’de bir çok kıssa bulunduğu halde kıssa ve hikaye kitabı değildir. Kur’an-ı Kerim’de tarihi olaylara değinildiği halde tarih kitabı da değildir. Kur’an-ı Kerim’in yapısı açısından en önemli özelliği onun çok yönlü üslubudur. Kur’an-ı Kerim’in bu etki ve izlerine, Mevlana ve Şemseddin hafız’ın eserleri olan iki Mesnevî manevi kitaplarında rastlamak mümkündür. Bu iki eser, Fars dilinin şaheserlerinden sayılıyor.
Üstad Bediüzzaman Furuzanfer’in deyimiyle Mevlana’nın Mesnevîsi, Kur’an-ı Kerim’den etkilenerek böyle bir metod, üslup kazanmıştır. Kur’an-ı Kerim’in çağdaş mütercimi Behaeddin Hürremşahi de, benzer görüşü ileri sürüp diyor ki; Hafız, Gazel’de yaptığı devrimi, geleneksel Fars Şiiri ve Gazel tarihinden değil; Kur’an-ı Kerim sûrelerinin yapısı ve dizayn biçiminden ilham alarak gerçekleştirmiş bulunuyor.
İslam bilimcisi ve Kur’an-ı Kerim araştırmacısı Artur Can Arber’i İngilizce Meal’in ön sözünde ve de Feritiof Şuvan, İslam’ı kavrama kitabında, Kur’an-ı Kerim’in çok boyutlu özelliğini, Kur’an-ın üstünlüğü ve sanatı olarak nitelendiriyor, onu olağanüstü ve taklidi yapılamaz eser diye takdim ediyorlar. Bilginlerin dikkatini çeken Kur’an-ı Kerim’in en mucizevi boyutlarından biri, onun kavram ve sözcüklerinin ahenkli ve düzenli olmasıdır. Kur’an-ı Kerim’in bu musiki boyutu öylesine güzel ve görkemliydi ki; Arap edebiyatçıları ve şairleri, ilk anlarda Kur’an-ı Kerim’in beşeri gücün ötesinde bir kelam olduğunu, sadece Allah’ın böyle bir kelamı ifade edebileceğine ikrar ettiler.
Kur’an-ı Kerim kavramlarının Ahenk ve düzeni, gönül ferahlatıcı ve okşayıcı bir nağme oluşturup, insanı duygulandırır, gönülleri kendine cezp eder. İngiliz düşünür Curbuld ilk defa olarak Kur’an-ı Kerim’in kıraat sesini duyunca onun nasıl cazibesine kapıldığını şu şekilde anlatıyor: Gözlerim henüz açıkken, sabahleyin gönül ve ruh okşayıcı bir ses duydum. Bu ses islamın Nidası ve Kur’an-ın hakikat dolu tatlı ayetleriydi. Bu sesi duyduktan sonra hakikat aleminde gark oldum. Gözlerimi yumdum. Beni nereye götürecekse götürsün diye. Kendimi ruhu okşayan ilahî Nida’nın ellerine bırakıverdim. Allah İsrâ sûresinin 107 ve 108. ayetlerinde buyuruyor ki; İlim ve bilgi sahibi kimselere Kur’an-ı Kerim tilavet edildiğinde, onlar huşû ve secdeye kapılır ve rablerine ihlas ve pâklıkla ibadet ederler.
İlahî ayetler güzel ve ahenkli bir sesle okunur, tilavet edilirse, insanın vücuduna ilahî aşk ateşi düşer ve insan ilahî cazibe ve aşkla bütünleşip, doyuma ulaşır. Kur’an-ı Kerim’in mucizevî boyutlarından biri de söz ve mananın uyumlu olmasıdır. Kur’an-ın ayetlerine dikkat edilirse, ayetin suretiyle manasının uyumlu olduğu görülür.
Örneğin ayetler kavram itibarıyla ilahi rahmet, sevgi, zerafeti beyan ettiğinde, zahiri de benzer duyguları uyandırıp, telkin eder. Eğer ayetler kavram olarak insanı zorluk, sıkıntı ve gelişme engelleri konusunda uyarıyorsa, ayetin zâhirî de, aynı zorlukları yansıtıyor. Örneğin Enâm Sûresinin 125. ayetinde Yüce Allah buyuruyor ki; “Allah, kimi hidayete eriştirmek isterse, onun göğsünü islama açar, kimi de saptırmak isterse, onun göğsünü –sanki göğe yükseliyormuş gibi dar ve sıkıntılı kılar. Allah, iman etmeyenlerin üstüne işte böyle bir pislik çökertir.”
Bu ayette göğüslerin ferahlatılması ve açılıp genişlemesinden söz edildiğinde de insan huzur ve rahatlık hissediyor. Fakat sapıklardan söz ettiğinde kelimeler sert ve kesik kesik olarak yan yana dizilip, ayeti okuyanda sıkıntı ve baskı hissediyor. Hakikatı arayan haktalep ve pâk insanlar, İlahî ve Ebedî Cennet ile nimetlerle müjdelendiğinde, ilgili ayetler zarif ve sevgi dolu bir çağrışımla insanı, derin bir huzur ve öz güvene kavuşturuyor. Ayetler ve kelimelerin zahir ve manasının birlikteliği ve bütünlüğü, kurbuld gibi araştırmacı kimseleri hayrete düşürmektedir. Kurbuld diyor ki:
“Kur’an-ı Kerim’in üslubu, hayret verici ve diğer kitaplarda görülemez beyan tarzıdır. Telif güzelliği, kelimelerin uyumu, ayetlerin suret ve batını’nın uyumluluğu, güzel cümleler, kıssaların sağlam istidlalı ve akıcılığı, tatlı ve veciz cümleler, misallerin yenilgi, beyanların güzelliği ve binlerce imtiyazlara rağmen, Kur’an-ın fesahat ve belagât’ının yüksek olması üstün ve eşsiz özellikleridir. Kur’an-ı Kerim özel bir musiki’yle donatılmıştır. Bu musiki’nin Kur’an-ın derunî musikisi olduğu söylenebilir. Kur’an-ı Kerim’in derunî musikisi, bu kitabın gizli sırlarının derinliğinde saklıdır.
Kur’an-ın ayetlerinde yeni bir yapı ve düzen egemendir. Bu düzen uygun kelime ve kavramların yan yana dizilişiyle birlikte, Kur’an-ın musiki yapısı ile ortaya çıkıyor. Elbette Kur’an-ı Kerim’in musiki sırrını ve onun ruhî ve psikolojik etkisini kavrayanların inancına göre Kur’an, musiki ve melodi kitabı da değildir. Buna rağmen Kur’an-ı Kerim tilavet edildiğinde onun derunî ahengi ve mucizevi kelamı iyice hissediliyor.
Kur’an-ın ruh ve gönülleri okşayan melodisi ve nidası, ruhun en iyi gıdasıdır. İnsanda çeşitli duygusal ve akıl dışı heyecanlara yol açan bazı muzik ve melodilerin aksine Kur’an-ı Kerimin ahengi ve öz musikisi yüce ve ince duyguları uyandırıp, zirveye ulaştırıyor, akıl gücünü sağlamlaştırıyor, aydınlatıyor, insanın ruhunu yüce manevî değer ve atmosferlere sevkediyor.
Bu yüzden Kur’an-ı Kerim insan nefsini doğrudan etkiliyor. Peygamber efendimiz hz. Muhammed-i Mustafa –sav- buyuruyor ki; her şeyin bir süsü vardır. Kur’an-ın süsü ve ziynetiyse onun güzel nidası ve sesidir

Cok tesekkur ederim kardesim

Allah Razı Olsun Kardeşim Sağol